Εναλλακτικά και δωρεάν δολώματα για το ψάρεμα!
Του Παναγιώτη Ράμφου
Φωτογραφίες:Παναγιώτης Ράμφος
Στην μέχρι τώρα ψαρευτική μας πορεία, έχουμε συνηθίσει να πηγαίνουμε σε ένα κατάστημα ειδών αλιείας, για να προμηθευτούμε τα δολώματα για το ψάρεμά μας.

Είτε η τεχνική είναι casting, match fishing, Bolognese, απίκο, ψάρεμα στα γλυκά νερά, το δόλωμα είναι απαραίτητο. Υπάρχουν όμως στην φύση πάρα πολλά φυσικά και δωρεάν δολώματα, στο εμπόριο πάρα πολλά εναλλακτικά δολώματα, που μπορούν να κάνουν την διαφορά, και να μας είναι είτε ανέξοδα, είτε πολύ οικονομικά.

Ας ρίξουμε μια ματιά στα παρακάτω, για να «χυθεί» άπλετο φως στο ψαρευτικό μας τοπίο...

 

 

 

1. Τυρί ένταμ

Το τυρί αυτό περιέχει πλούσια συστατικά που οι σαργοί και τα σπαροειδή αγαπούν πολύ. Είναι κατάλληλο για ψαρέματα όπως απίκο, match fishing, Bolognese,και ελαφρύ casting.

Το κόβουμε πλακί σε πάχος περίπου 1-2 εκ. και παίρνουμε ένα στρογγυλό σωληνάκι, π.χ. από σημαιάκι (αυτό που κάναμε φυσοκάλαμο παιδιά) και το τρυπάμε, ενώ με ένα πιο λεπτό σωληνάκι ή ξυλαράκι βγάζουμε-σπρώχνουμε από μέσα (απ το σημαιάκι) το στρογγυλό πια δόλωμά μας.

Υπάρχουν στο εμπόριο για τα ψαρέματα στο γλυκό νερό ειδικά εργαλεία κοπής τυριού και λέγονται bait punch. Ανάλογα με το αγκίστρι μας, χρησιμοποιούμε και το μέγεθος του δολώματος μας. Ακόμα ένας τρόπος κοπής είναι σε κυβάκια, όπως εμείς επιθυμούμε.

2.Σκαρτσίνια

Βάζετε στο διχτάκι 2-3 σαρδέλες δεμένες επάνω και το ρίχνετε εκεί που ξεψαρίζουν τα καΐκια, ή εκεί που γνωρίζεται ότι έχει σκαρτσίνια. Μετά από λίγη ώρα και ανάλογα πάντα τον τόπο, θα έχετε τα δολώματα σας έτοιμα μέσα στο διχτάκι, εφοδιαστείτε με νερό θαλασσινό για το σπίτι και ότι δεν χρησιμοποιήσετε αφήστε το στη θάλασσα.

3.Σαλιγκαρακια, Ρουχτιές, Χουχουλίδια , Προσφορύτες, Αγραπόδια, Αγκοχύλια, και Αβασκαντήρες

Όλα αυτά τα δολώματα τα βρίσκουμε πάνω στα βραχάκια, με εξαίρεση κάποια που πρέπει να κάνουμε και μια βουτιά. μπορεί να είναι λίγο πιο βαθιά, αλλά το αποτέλεσμα θα μας ανταμοίψει. Αυτά τα δολώματα είναι πολύ αγαπητά στους σαργούς, στις τσιπούρες, και στα υπόλοιπα ψάρια των βράχων.

Αν πάτε κοντά στα βράχια και έχετε μαζί σας ένα "ελαστικό" μαχαίρι χωρίς δόντια, θα μαζέψετε πεταλίδες εκεί που σκάει το κύμα και σε μικρά φυσικά λιμανάκια θα βρείτε τα σαλιγκάρια(μαζέψτε μόνο τα μεγάλα και όχι όλα!). Αφαιρώντας με προσοχή το μαλακό τμήμα του οστράκου, τα δολώνουμε στο αγκίστρι μας.

Για τις πορφύρες και τα υπόλοιπα σκληρά όστρακα, ίσως θα χρειαστείτε για να τα σπάσετε ένα μικρό σφυράκι. Σεβόμαστε πάντα το περιβάλλον, παίρνουμε μόνο αυτά που χρειαζόμαστε για δόλωμα και δεν ξεκληρίζουμε τους τόπους.

4.Καβούρια

Τα καβούρια είναι πάρα πολύ αποδοτικά δολώματα για τσιπούρες, σαργούς, σηκιούς, λαβράκια και πολλά άλλα ψάρια. Το βράδυ όταν έχει παλίρροια (σημαντικό αυτό γιατί είναι όλα έξω) με ένα φακό κεφαλής πηγαίνετε στη θάλασσα ή σε λιμανάκια. Θα τα αναζητήσετε κάθετα στους ντόκους , σε τσιμέντα που από κάτω είναι φαγωμένα.

Σηκώστε τα λάστιχα που βάζουν οι ψαράδες για να μην χτυπούν τα βαρκάκια στο ντόκο, έχει πολλά δολώματα μέσα, πάρτε αυτά που θέλετε και τα υπόλοιπα τα αφήνετε. Μπορείτε να τα πιάσετε με το χέρι αλλιώς χρησιμοποιήστε τριγωνική απόχη. Έχετε μαζί σας κουβαδάκι-ψυγείο να τα βάλετε, μην τα αφήσετε να στεγνώσουν από πάνω στο κέλυφος θα ψοφήσουν.

Αν βαριέστε να κάνετε όλα αυτά...πηγαίνετε στο μαγαζί που παίρνετε δολώματα και ζήτα του μέσα από τα καραβιδάκια να βρείτε τα καβουράκια και να τα πάρετε.

Πως δολώνετε; Σπάτε το ένα ποδαράκι και περνάτε το αγκίστρι από μέσα, όσο πιο μαλακά γίνεται, μπορείτε να βάλετε και δόλωμα πάνω όπως στην φώτο. Ο συνδυασμός δολώματος καβούρι-μάνα, είναι ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο για τους λάτρεις της τσιπούρας.

5.Oλοθούριο (ψωλιάγκος/αγγούρι τις θάλασσας/σούρος)

Εδώ βάζουμε μάσκα και πάμε για βουτιά. Όσοι είναι τολμηροί θα πάρουν ένα από τα καλύτερα δολώματα!!! Ο σούρος είναι δόλωμα με φώσφορο , και δεν υπάρχει περίπτωση να μην το φάει ο σαργός.

Βουτάμε και πάμε εκεί που έχει άμμο με πράσινο φυκάκι και βραχάκια, είναι σαν κόπρανα, οπότε και θα τα δείτε αμέσως. Υπάρχουν 2 είδη, ένα μαύρο και ένα κόκκινο. Το πρώτο είναι στην άμμο το δεύτερο κάτω η δίπλα κολλητά σε πέτρα!!! Μας κάνουν και τα δυο.

Αφού το συλλέξουμε, το καρφώνουμε σε ένα ξύλο-σανιδάκι μια πρόκα στην μέση του ξύλου (τάβλα περίπου 30εκ. μήκος και 10-15 φάρδος ). Κόβουμε το ολουθούριο στις άκρες του , ώστε όταν το κόψουμε εγκάρσια να ανοίξει σαν φιλέτο.

Ότι έντερα κ.τ.λ. έχει τα πετάμε, με ένα κουταλάκι βγάζουμε το φιλέτο από μέσα .Αυτό είναι το δόλωμα, αφού τελειώσουμε τα βάζουμε σε ένα βαζάκι και τα κάνουμε σαν φραπέ, (σφίγγει έτσι) όταν θέλουμε το βγάζουμε από την κατάψυξη και πάμε για ψάρεμα, δεν χαλάει με τίποτα, και είναι πολύ ανθεκτικό στα μικρά ψάρια. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει την τάβλα για το ολοθούριο, την πρόκα, που τοποθετείται το δόλωμα και το κουτάλι για να το βγάλουμε.

 Το ολοθούριο δεν επιτρέπεται να αλιεύεται τους μήνες Οκτώβρη και Νοέμβρη, γιατί είναι μήνες αναπαραγωγής. Για αυτό προσοχή, υπάρχουν πρόστιμα...

6. Κακαζόζα/κοινό κόκκινο σκουλήκι της γης

Είναι το σκουλήκι της γης, ο κοινός κόκκινος γεωσκώληκας. Παίρνουμε πιατάκια από γλάστρες ,τα γυρίζουμε ανάποδα και βάζουμε βρεμένο χώμα από κάτω. Τα τοποθετούμε σε αγρό ή απλά όταν βρέχει βγαίνουμε στον δρόμο και μαζεύουμε, να πάτε κοντά σε οικόπεδα που μέσα είναι χώμα χωρίς τσιμέντο.

Εκεί θα βρείτε σίγουρα, μετά την βροχή ή και με βροχή, κάποιοι αν σηκώσετε τις γλάστρες της μαμάς μπορεί να τα βρείτε από κάτω, πάνε εκεί που έχει υγρασία (δεν δαγκώνουν κ δεν τσιμπάνε, κάνουν καλό μέσα σε γλάστρες).

Η συντήρηση είναι απλή, απλά να μην ξεραθούν! Θέλουν υγρασία, γι’αυτό τα βάζουμε σε μια γλάστρα ή μπουκάλι με χώμα, και φροντίζουμε να ρίχνουμε λίγο νερό, για να υπάρχει μόνιμη υγρασία. Το σκουλήκι της γης δουλεύει πολύ καλά σε λιμνοθάλασσες/υφάλμυρα νερά/εκβολές ποταμιών, για όλα τα ψάρια.

7. Ψωμί

Πολλοί από εμάς έχουμε αρχίσει το ψάρεμα με πολυάγκιστρο και ψωμάκι, βέβαια μπορούμε να πούμε και δυο λόγια παραπάνω κάνοντας αυτό το ψάρεμα πιο αποδοτικό. Κόβουμε το ψωμί με ίσιο μαχαίρι ώστε να μην κάνει γρέζια και άσχημες γωνίες σε μικρές φέτες ,τις οποίες θα τυλίξουμε το πολυάγκιστρο μας, στη συνέχεια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σκόρδο για κέφαλους και σάλπες κ.τ.λ, ή σαρδέλα σε υγρή μορφή για πιο δύσκολα ψάρια, π.χ. τσιπούρες ,σαργούς μελανούρια κ.τ.λ.

Μπορούμε να το ρίχνουμε ελεύθερο χωρίς μολύβι ή με μολύβι πριν το παράμαλλο στο στριφτάρι, ή και στον πάτο σταθερό, δηλαδή με βαρίδι πριν το στριφτάρι του παραμάλου. Το μυστικό είναι να γυρίσουμε το ψωμί ανάποδα ώστε να είναι και οι δυο μεριές με ψίχα, εκεί βάζουμε-αλείφουμε είτε το σκόρδο είτε το ζουμί από την σαρδέλα ή ότι άλλο λαδόζουμο εμείς θεωρούμε καλό! Σκέτο δολώνεται με τηνμαλακή του ψίχα στο match fishing/Bolognese, με στόχο κέφαλους, σπαριδή,σάλπες, ακόμη και μουρμούρες και σαργούς.

8. Ζωντανές γαρίδες

Τις γαρίδες θα τις βρούμε μέσα σε λιμάνια να κάθονται πάνω σε πέτρες (μπλόκια) ή καλύτερα στις γλίστρες των λιμανιών που ρίχνουν τα σκάφη. Ακόμα μπορούμε να τις βρούμε σε παραλίες που έχουν βραχάκια τα οποία ξενερίζουν και σχηματίζουν μικρούς φυσικούς κόλπους, συνήθως πάνε σε ρηχά νερά και κάθονται εκεί που ανανεώνεται το νερό μέσα σε τρύπες.

Το χρώμα τους είναι διάφανο οπότε θέλει λίγο παρατηρητικότητα να τις εντοπίσουμε. Ο πιο αποδοτικός τρόπος να τις συλλέξουμε είναι με μια απόχη από τουλουπάνι ( δυχτάκι-τούλι που βάζουν τα κουφέτα στις μπομπονιέρες). Στα μαγαζιά υπάρχουν απόχες με πολύ ψιλό «μάτι» εκτός αν είστε μερακλήδες και φτιάξετε μία μόνοι σας, τα υλικά είναι απλά : ένα σκουπόξυλο , ένα σύρμα χοντρό ανοξείδωτο, ή ατσαλόσυρμα και λίγο τούλι.

Ένας άλλος ποιο τεμπέλικος τρόπος να πιάσουμε τις γαρίδες είναι να πάρουμε μπουκάλια νερού 1,5 lt. Να τα κόψουμε στο άνω τριτημόριο και να γυρίσουμε προς τα μέσα το πώμα σαν χωνί ( το συρράβουμε με ένα συρραπτικό), θα φτιάξουμε κάτι σαν κυλινδρικό κιούρτο δηλαδή. Μέσα στο μπουκάλι, αφού το δέσουμε με σπαγκάκι ένα-δυο μέτρα ανάλογα το ύψος του ντόκου του λιμανιού.

Θα τοποθετήσουμε μέσα λίγο ψωμί-ζυμάρι ή καμία σαρδελίτσα λιωμένη και το ρίχνουμε στο λιμάνι , το δένουμε σε κάποιο ρεμέντζο ή όπου είναι εφικτό και το αφήνουμε να ψαρέψει μόνο του. Οι ζωντανές γαρίδες ςίναι αποδοτικές για όλα τα ψάρια, αναφέρουμε τα λαβράκια, τις τσιπούρες, τους σαργούς, τα σπαριδή, κ.α.

9. Ζωντανά ψαράκια

Για να αποφύγουμε τα περιττά έξοδα αγοράζοντας έναν κιούρτο, παίρνουμε μια λεκάνη μικρή από τη λαϊκή με κόστος 2-3 ευρώ και βρίσκουμε ένα παλιό εσώρουχο ή σορτσάκι με λάστιχο, ξηλώνουμε το λάστιχο από το εσώρουχο, και παίρνουμε ένα άσπρο παλιό μπλουζάκι – φανέλα. Κόβουμε την μεγαλύτερη επιφάνεια που θα μπορέσει να καλύψει την λεκάνη μας και βάζουμε το άσπρο ύφασμα επάνω στη λεκάνη. Αφού την καλύψει όλη και περισσεύει, τότε τοποθετούμε το λάστιχο (να τεντώσει το ύφασμα) και κόβουμε ότι περισσεύει από το ύφασμα κυκλικά.

Στο ύφασμα ανοίγουμε μια τρύπα στο κέντρο, με το ψαλίδι μας και έτσι έχουμε κάνει ένα μικρό κιούρτο στον οποίο θα μπουν μέσα κεφαλοπουλάκια, κοκωβιοί , σαλιάρες, μπαλαδάκια, σαλπάκια , καβούρια, γαρίδες κτλ. Τοποθετούμε μέσα ψωμί, ζυμάρια και ότι άλλο κρίνουμε καλό σαν δόλωμα , βάζουμε και μια πέτρα μεγάλη μέσα και ρίχνουμε σε ρηχά νερά ( max 1 μέτρο) ή δίπλα σε γλίστρες. (φοράμε πάντα παπούτσια σαμπό ή πέδιλο θαλάσσης για να μην γλιστρήσουμε και μας βγει ξινό). Υα ζωντανά ψαριά τα φυλάμε σε κουβά με θαλασσινό νερό ή τα βάζουμε σε ενυδρείο στο σπίτι , για να έχουμε πάντα έτοιμα για ψάρεμα.

Προσοχή: Απελευθερώνουμε τυχόν σπάνια ψαράκια αμέσως. Τα ζωντανά ψαράκια είναι λιχουδιά για τα αρπακτικά, ειδικά τα λαβράκια, τα μελανούρια, τις ζαργάνες, τα κοκκάλια, τα γοφάρια κ.α.

10. Κοτόπουλο

Η πρώτη του αναφορά σαν δόλωμα στην θάλασσα, έχει γίνει για τους σαργούς. Το κοτόπουλο είναι κρέας που περιέχει πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνες ομάδας Β και μη-κορεσμένο λίπος, συστατικά που τα χρειάζονται τα ψάρια και κυρίως οι σαργοί.

Από το κοτόπουλο παίρνουμε μόνο το στήθος, καθαρισμένο χωρίς την πέτσα, με ένα καλό μαχαίρι ίσιο, το κόβεται σε λωρίδες των 2 εκατοστών (πάχος) το περνάμε στην βελόνα και το τυλίγουμε αρκετά σφιχτά με ελαστικό νήμα.

Δοκιμάστε να το ψαρέψετε κι αλλιώς ,βάλτε σε μια ζελατίνα ένα κομμάτι και ρίξτε λίγο λάδι σαρδέλας αλλά αφήστε το για 2 ώρες το λιγότερο, αφού ''μαριναριστεί'' δολώστε με τον παραπάνω τρόπο και δείτε τα αποτελέσματα.